S Ö Z A L T I

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

1996-97 Uefa çempionlar liqasının finalı. Hazır dortmund da finala çıxmışkən yad ediləsi oyunlardan biridi. Bura qədər 1995 və 1996 bundesliqa çempionu olan Dortmund o sezon b qrupunda 6 oyuna 4 qələbə, Polşanın widzew lodz klubu ilə 2-2 heç-heçə və evdə atleticoya 1-2 hesabla məğlub olaraq 13 xal və averajla Atletico Madridin gerisində 2-ci olmuşdu. Juventus isə c qrupunda 5 qələbə və səfərdə Rapid wienlə 1-1 qalaraq 1-ci olmuşdu. Yeri gəlmişkən, fənərbağçanın Manchester unitedi elvir boliçin qoluyla 1-0 məğlub etdiyi həmin o məşhur oyun da bu qrupda baş vermişdi. Bununla da Unitedin Avrokubok oyunlarında Old Trafforddakı 40 illik məğlubiyyətsizlik seriyası başa çatmışdı.
4/1-də dortmund 1996-cı ilin Fransa çempionu və öz qrupunu 1-ci bitirən Auxerre-i rahatlıqla 3-1 və 0-1 hesabı ilə keçir. Yuventus da nisbətən rahat rəqib olan norveçin rosenborg klubunu 1-1 və 2-0 la keçir. ( deyirəm dönəmin çempionatlarına baxe. İndi nəinki Rosenborgu və Auxerre-i hətta o dövrün güclü Hollandiya klublarını da 8/1-də görmək çətin məsələdi. Türklər demiş makas çox açılıb.) yarımfinalda borussiya Manchester unitedi hər iki oyunda da 1-0 məğlub edir. Maraqlıdı ki, bu matçlar 2024 sezonunun psg ilə olan oyunlarının kopyasıdı. Juventus 1996-cı ilin finalında qalib gəldiyi Ajaxı 1-2 və 4-1 hesabı ilə darmadağın edir. Bu arada Ajax da 1994-95 çempionlar liqası çempionu idi. İzlədiyim ən yaxşı Ajax komandalarından biri idi. Milanı həm öz qruplarında 2 dəfə, həm də finalda keçmişdilər. Z kuşağı nə var bunda? Milan onsuzda zəifdi desə də, söhbət əfsanə milandan gedir.
Və 28 may 1997. Bavariyanın keçmiş evi Münhen olimpiya stadionu. Möllerin, kohlerin, riedlenin, chapuisatın və baş məşqçi ottmar hitzfeldin dortmundu deşamın, zidanın, vierinin, Del pieronun və əfsanəvi baş məşqçi, bundan 9 il sonra İtaliya milli komandasına dünya çempionluğu qazandıran marçello lippinin yuventusuna qarşı. Əlbəttə ki, keçən ilin çempionu Yuventus favorit idi. Amma 29-cu və 34-cü dəqiqədə euro 1996-da ingiltərənin xəyallarını puç edən Karl heinz riedle səhnəyə çıxdı. Yuventus şok olmuşdu. 1-ci dövrə belə bitdi. 2-ci dövrədə isə nələr oldu nələr. Zidanın dirəkdən dönən topu, vierinin əl ucbatından sayılmayan qolu və del pieronun əla daban qolu. Hesab 2-1 olmuşdu. Amma 70-ci dəqiqədə Chapuisatın əvəzinə meydana daxil olan və bütün karyerasını yalnız Borussiya dortmunda fəda edən Lars Ricken abimiz oyuna girdi. Və girəndən 16 saniyə sonra çempionlar liqası finallarının bəlkə də ən yaxşı qolunu vurdu. Yuventusun qapıçısı peruzzi çox öndə dayanırdı oyunlarda. Bunu görən möller pası Rickenə verir və Ricken xarüqə yaradır. 20 dəqiqə sonra isə oyun bitir. Və dortmund tarixinin ilk çl finalında qalib olur. Haşiyəyə çıxım: 2013-də bavariyaya uduzan dortmund da pis komanda deyildi. Sadəcə bəxtləri gətirmədi. Bu il isə Real madridlə işləri çox çətin olacaq. Çempionluq xəyaldır. 27 il öncə də xəyal idi amma bacardılar. Görək bu il necə olacaq.

Əfsanəvi fosforlu sarı forması ilə Dortmund komandası


Həmin o məşhur vuruş



Seremoniya





Bu da türkçə icmal

https://www.dailymotion.com/video/x60fuiv

tissot prx | texnologiya

Son illərin ən "xod" gedən qol saatı. Ölkəmiz standartları üçün baha olsa da 1000 dollardan ucuz olduğu üçün birinci dünya ölkələrində "affordable" seqmentinə daxil olur.


Tissot, saatın dizaynının 70-ci illərdə satdığı tissot seastar modelindən götürüldüyünü deyir.

Amma həmin seastar modelinin dizaynının da Audemars Piguet royal oak-dan ilhamlandığını hər kəs yaxşı bilir.

Saatın bilərziyi royal oak-da olduğu kimi inteqrasiya olunmuş bilərzikdi. Yəni bilərziyin saatın gövdəsinə birləşən birinci parçası gövdəyə inteqrasiya olununub və tam qatlanmır.

Elə bu səbəbdən də saatın ayaqdan-ayağa (lug to lug) uzunluğu xeyli böyükdü. Belə olan halda qol ölçünüz incədisə saatın bilərziyi qolunuzdan kənara "daşır".

Normalda 42-43 mmlik saatları rahatlıqla taxan mənim belə biləyimdə 40 mmlik versiyası böyük görünürdü. Ona görə alarkən taxıb yoxlamaq lazımdı.
Kvars versiyada sferblat sadə dizayndadı. Xəfif sunburst effekti var.

Mexaniki versiyada isə vafli dizaynına sahibdi

Saatla bağlı ən böyük müzakirə mövsuzu içindəki mexanizmdir. Powermatic 80 mexanizmi 80 saat enerji rezervi versə də mexanizmin bəzi detallarının plastik olması fikir ayrılığına səbəb olub. Bəziləri plastik detalların metal detallar kimi bir-birinə sürtünərkən yeyilmədiyini və buna görə uzunömürlü olduğunu deyir. Bəziləri də plastik detalların aztapılan olduğu üçün saatın təmirinin çox çətin olduğunu deyir.
Saatın populyar olmasına görə tonla fərqli rəngi və versiyası mövcuddu.
35 və 40 mm-lik kvars versiya

35 və 40 mm-lik mexaniki versiya

42 mm-lik mexaniki xronoqraf versiya


Və ən bərbad versiya olan digital versiya


Alternativi üçün (baxma: citizen tsuyosa)

ray ban | sağlamlıq

1936-cı ildə qurulmuş olub 1999-cu ildən etibarən luxottica'nın tərkibinə alınan, Verdiyin pulun son qəpiyinə kimi layiq olan,
aviator wayfarer və clubmaster seriaları ilə məşhurlaşmış amerika mərkəzli eynək şirkəti. bütün təbəqələrdən olan insanlarçün əlçatan olan azsaylı brendlərdən biridir. Bir milyarderin də gözündə görmək mümkündür, orta gəlirli insanın da.

Materialının premiumluğunu əlinə aldığın andaca hiss edilir. möhkəm, dözümlü olmasına baxmayaraq yüngül və keyfiyyətli materialdan olması sayəsində burunun üstündə gözəçarpan izlər qoymur və eynək taxdığını belə unutdurur adama. Lensləri modeldən asılı olaraq polikarbonat və ya mineral şüşədir. Onsuz da yetəri qədər pul verilir deyə, məncə, bir azca artıq ödəyib mineral şüşə olanı almaq daha məntiqlidir.

Almaq istəyənlər üçün texniki 1-2 detala deyinim. Yəqin ki, eynək taxan hər kəs "50/22/150" tipli yazıların çərçivə ölçüsü, burun hissənin genişliyi və sap uzunluğunu bildirdiyindən agahdır. Deyildisə də, artıq öyrənmiş oldu. ray-ban Modellərinə göz atarkən əlavə olaraq, əksər hallarda "g15" yazısını görmək mümkündür. G15 ray-ban'in 1937-dən bu yana istehsal etdiyi ən əsas şüşəsidir. G15-lə bərabər "b15" yazısını da görmək mümkündür. Bu kodlar şüşənin kodlarıdır. "g" hərfi "green", "b" hərfi "brown" sözündən gəlir, şüşənin rəngini bildirir. "15" rəqəmi isə lenslərin filter göstəricisidir. işığın 85%-ni bloklayıb 15%-ni buraxdığını göstərir. Təbii ki, bunlar standart (yəni sadəcə uv qorumalı) lenslərə aiddir, polarizə lenslərdə durum dəyişir.

Polarizənin də nə olduğunu bilməyənlər üçün qısaca izah edim. Polarizə qat gözün yorulmaması və daha aydın görüş üçün istifadə olunur. Ən əsas özəlliyi rəngləri daha kontrastlı, daha canlı verməsi və ən əsası da, yansımaları önləməsidir.

Yansıma deyərkən işığın qışda qarın, buzun, yayda asfaltın, maşınların, suyun üzərində yaratdığı bütün növ üfüqi olan parıltıları nəzərdə tutulur. Düzü, yuxarıdakı şəkildə bir az şişirdilib, ancaq məntiqi başa düşmək üçün yetərlidir. Bu arada, diqqət etdinizsə, bir əvvəlki cümlədə "üfüqi" sözünə xüsusi vurğu etdim. Çünki şaquli olan(məsələn, yandan və ya binaların şüşələrindən gələn) parıltıları önləmir. Əslində, polarizənin niyə belə işlədiyinin məntiqini mən də tam dəqiq bilmirəm* biri çıxıb bu barədə entri yazsa, əla olardı . Ancaq müqayisə olaraq fotoqrafiyadan anlayışlı şəxslərə polarizə lens filterləri üzərindən başa sala bilərəm. İstifadə edənlər bilir ki, bu filterlər lensin önünə taxılanda təkər kimi 360 dərəcə döndürmək olur. Duruma uyğun olaraq onu fırladıb fotosu çəkiləcək yeri polarizə edirik. Lakin gün eynəklərində şüşənin üzərinə əlavə vasitə taxılmayıb birbaşa olaraq şüşənin özünə çəkildiyindən sadəcə müəyyən limitli bir bucaq altında olan parıltıları önləyir. işığı yansıdan və gözü yoracaq olan parıltılar əksər hallarda qar, buz, qızmar günəş altındakı asfalt, maşınların və suların səthləridir, hansılar ki, yerə üfüqi şəkildə paraleldir, ona görə də eynəklərdə şaquli yox, üfüqi işığın qarşısını alacaq formada polarizə qat çəkilir. * nəsə elə bil çox qəliz oldu

Bir ray-ban Eynəyi seçərkən onun polarizə olub-olmamasını anlamaq isə çox bəsitdir. Bütün Ray-ban eynəklərinin sağ (öndən baxanda sol) şüşəsinin küncündə marka adı kimi "ray-ban" yazısı olur. Əgər eynək polarizədirsə, marka adının yanına bir də "p" hərfi qeyd olunur

və şüşənin üstündə standart olaraq "g-15" stikeri deyil də, "polarized" yazılı sticker olur.

Eyni zamanda kodlama olaraq da eynəyin sol sapının içərisində ən sonda rəqəm və "p" hərfi ilə işarələnir. Misalçün öz eynəyimdəki kod:

Eynəyin qutusunun içərisində çıxan təlimatda sapdakı son 2 rəqəm və hərfin eynəyin günəş radiasiyasına qarşı nə dərəcədə qorunma təmin etdiyini bildirdiyi qeyd oıunub:
0 - çox zəif
1 - zəif
2 - orta
3 - yüksək
4 - çox yüksək
"n" hərfi "normal", "p" hərfi də dediyimiz kimi "polarized" anlamına gəlir.

Reddit'dən tutmuş quora'ya, ordan da üzü türk forumlarına qədər saysız-hesabsız başlıq açılaraq soruşulan, hətta bakıdakı rəsmi satış yerlərində belə cavabı tam əminliklə verilə bilməyən bir suala tam rəsmi bir cavab vermiş olum. Məsələ belədir ki, insanlar eynək alarkən "uv400 yoxsa polarized?" seçiminə düşürlər. Hər zaman da sual yaranır ki, "görəsən, polarizə eynəklər həm də uv400-dür?". Özüm keçən ay araşdırma edəndə dəqiq cavab tapmadığım üçün şirkətin amerikadakı müştəri xidmətlərinə mail yazdım. Sağ olsunlar, gün ərzində də cavabladılar və buradan elan edirəm mən də -*
"bütün ray-ban eynəklər uv400 qorumalı şüşəyə sahibdir. mavi işığın böyük çoxluğunu, uv-a və uv-b kimi zərərli şüaların isə 100%-nin qarşısını alırlar. yəni polarizə olan ray-ban'lar həm də uv400-dür. Lakin özlərinin qeyd etdiyi bir əmmanı da deyim. Polarizə olan ray-ban eynəklər g-15 (və ya b-15) kodlu şüşəyə sahib olduqları deyilsə də, "texniki olaraq" 15 sayılmırlar. Çünki mail'də qeyd olunmuşdu ki polarizə olduğundan bu şüşə normal işığın 89%-ni bloklayır və 11%-ni keçirir. Bu da "texniki olaraq" şüşənin g-15 deyil də g-11 olmasına gətirib çıxarır.

Son olaraq, ümumən gün eynəyi almaq istəyənlərə eynəksiz gəzəndə gözləri sulanan biri kimi mənim tövsiyəm o olardı ki, mütləq şəkildə polarizə olan eynək alsınlar* polarizə ray-ban üçün əlavə 50$ ödəməlisiniz . Xüsusilə də maşın sürənlər, uzun yola çıxanlar üçün həyat qurtaran şeydir polarizə eynək. Çünki mən özüm sadəcə uv400 olan eynək taxanda davamlı şəkildə "eynəyin də var, niyə gözlərini qıyırsan?" deyirdilər. Bunu istifadə edəndən sonra anladım ki, problem polarizə olmamasında imiş: o yansımalar gözümü qamaşdırırmış. Həmçinin, 200, 300, 500 - hər nə qədərdirsə, pula qıyın, mütləq şəkildə eynək işinin içində olan markaları alın. Ray-ban olmasın, olsun persol, oakley, tom ford, prada və s. Əsas odur güvənilir brend olsun. Həm də ki, yazıda qeyd etdiyim 85-89% işığı bloklamaq məsələsi də gözünüzü qorxuzmasın. İllər Əvvəl 50-60 manatlıq poddelka eynək taxırdım, hansı ki bildiyin adi qara plastik idi, "gün eynəyi" adı altında qaraldırdı hər yeri. Kiminsə axşam vaxtı gün eynəyi taxdığını görəndə də qəribsəyirdim ki, kor kimi heç yeri görmədiyi halda bu niyə gözündən çıxarmayıb? Dünən başıma gələn bir hadisədən sonra indi anlayıram o insanları. Dünən axşam şəhərdə dostumla qarşılaşanda "hava qaralıb, gün eynəyi niyə taxmısan?" deyəndə ayıldım ki, eynəyimi dəyişməmişəm, gözümdə qalıb. İnsan kağız üstündə "89% işığı bloklayır" cümləsini görəndə elə bilir ki, hər yeri zil qaranlıq edəcək. Di gəl ki, digər şəffaf eynəyimdən tək fərqi ətrafı cüzi bir yaşıl filterlə göstərməsidir, hansı ki buna rəğmən əşyaların rənglərində və tonlarında bir qram dəyişiklik yoxdur, necədirlərsə elə də görünürlər. Amma bununla belə günəş və ümumiyyətlə, digər işıqlar insanın gözünü bir qram da yormur* türklər demiş, ohh, dünya varmış. İndi oturub illərdir niyə ağıl edib düz-əməlli bir gün eynəyi almayıb gözlərimə əziyyət vermişəm deyə heyifsilənirəm.

Yekun olaraq, Ortalıqda həddindən çox geydirmə ray-ban var. Əvvəllər original ilə fake arasındakı fərqi lazer ilə şüşəyə qazınmış "rb" loqosundan, kodlardan və s şeylərdən anlamaq asan idi, amma indi elə fake ray-ban'lar var ki, heç illərin optikaçısı belə ayırd edə bilmir hansı originaldı, hansı fake. Yuxarıda bir yazar hər gələnin gözündə ray-ban olduğunu deyib, ancaq demək olar 90%-i fake ray-ban'dır. Odur ki, rəsmi satış nöqtələrindən almaq lazımdır. Bakıda occi və 28 mall'dakı sunglasshut mağazalarını məsləhət görürəm. Əsas da sunglasshut. Çünki ray-ban şirkəti luxottica'nın tərkibindədir və sunglasshut da luxottica qrupun məhsullarını satan ən əsas mağazadır. Türkiyədən alınacaqsa, atasun optik və elə ordakı sunglasshut məsləhətdir. Amma məncə, ən yaxşısı ya amazon'da rəsmi ray-ban mağazından və ya elə sırf ray-ban'ın öz saytından almaq ən yaxşıdır. 10-15 gün gözlə, amma ən azından için rahat olsun ki, tamamilə original, keyfiyyətli və ömürlük bir eynək almış olacaqsan. Həm də ki, öz saytında digər yerlərdə olmayan hər cürə "option"ları görmək mümkündür. İstədiyin kimi çərçivə, şüşə rəngini, polarizə olub-olmamasını, hətta üzərinə lazerlə söz yazılmasını belə seçmək olur. Şəxsi zövqümcə elə ən yaxşısı, wayfarer modelini almaqdır. 70 illik klassikləşmiş dizayn elədir ki, hər tip üz quruluşuna, hətta eynək yaraşmayan insanlara belə yaraşır. Əslində, wayfarer özü öz içərisində "classic/ ease/ new/ folding/ mega" olaraq 5 tipə bölünür. Entri yetəri qədər uzun olduğundan model fərqlərinə girib daha da uzatmaq istəmədim. 2 ay elə didik-didik araşdırma elədim ki, bildiyin satış mütəxəssisinə çevrilmişəm :d. Odur ki, almaq fikrinə düşən olsa, heç çəkinmədən mesaj qutumu yaşıllandıra bilər, əlimdən gələn hər köməyi edə bilərəm.

1984-85 serie a sezonu | idman

Serie a tarixinin ən gözlənilməz sonla başa çatan sezonu. Ümumiyyətlə bu sezon bir çoxlarına görə "serie a-nın serie a olduğu illər" ifadəsinin ilk ilidir. Amma real yanaşsaq 1982-83 sezonundan, yəni Michel Platininin Yuventusa transferindən sonra hər şey möhtəşəm olmağa başlayır. Zatən Yuventusda Gaetano Scirea, Antonio cabrini, Marco Tardelli, ən yaxşı çempion ola bilməyən komanda olan 1982 Braziliyasını ağlar qoyan Paolo Rossi və gəlmiş keçmiş ən yaxşı qapıçılar siyahısında mənə görə ilk 3-lükdə olan Dino Zoff da var idi. Platini gələndən sonra olur konfet.
Amma gələk bu sezona. Əsas Komandaların vəziyyətini ayrı-ayrı yazmağa çalışacam.
Yuventus keçən sezonu çempion olaraq bitirmiş və ümumilikdə 21 çempionluğa çatmışdı. Yayda lazionun super ulduzu Bruno giordano ilə razılığa gəlsələr də, bruno sonradan astronomik maaş tələb edir və iş pozulur. Zatən bu sezon lazio da serie b-yə düşür. Bruno da növbəti sezon Napoliyə keçir. Amma bu sezon yuventusun işləri yaxşı getmir və ilk 5-likdən kənarda qalırlar. Buna baxmayaraq komandanın ulduzu olan və 1984-də Fransa ilə Avropa çempionu olmuş Platini 18 qolla sezonun bombardiri olur. Serie a-dan əli üzülən Yuventus fikrini çempionlar liqasının keçmiş adı olan Çempion klublar kuboku turnirinə verir. Heysel faciəsinin baş verdiyi finalda məhz Platininin penaltisi nəticəsində Liverpool üzərində qələbə ilə Avropanın böyüyü olurlar.
Sezonun Daha bir önəmli hadisəsi isə tarixin ən yaxşı oyunçusunun Barcelonadan Napoliyə transfer olunması idi. Bəziləri Maradonanın Barcelonada istəniləni vermədiyini düşünərək onun kaprizli olduğunu bildirir. Amma Barcelona - Maradona məsələsi tamam başqa söhbət mövzusudur. Çoxları Napolinin çempion olmağını gözləsələr də bu 3 il sonra baş verir. Komandanın ən yaxşısı Maradona olsa da təkbaşına Napolini çempion etməsi imkansız idi. Ətrafında yaxşı oyunçular yığılandan sonra o, tarix boyu şimallılar tərəfindən lağ edilən və ələ salınan Neapolu 2 dəfə İtaliyanın böyüyü etməyi bacarır.
Fiorentina isə 82 Braziliyasının əfsanə kapitanı və karyerasında sadəcə 1 sezon Avropada oynayan Socratesi transfer edir. Amma matçlarda istəniləni verə bilmir, məşq üsullarını bəyənmir, həddindən artıq siqaret çəkir və içki içir, məşqçilərlə dalaşır və sezon sonunda Braziliyaya qayıdır.
Roma 1982-83 sezonunu çempion bitirəndən sonra 1984 Çkk turnirində liverpoola penaltilər seriyası nəticəsində məğlub olur. Romanın əsas ulduzlarından biri yenə 82 Braziliyasının oyunçusu olan Falcao idi. Onun çkk finalında penaltini vurmaqdan imtina etməsi, sol dizindən zədələnməsi, komandanın onun üçün həddən artıq pul xərcləməsi Falcaonun da sezon sonunda Braziliyaya qayıtması ilə nəticələnir.
Demək olar ki, sezonun ən yaxşı heyətlərindən birinə sahib olan İnter isə o qədər yaxşı nəticələr əldə etmir və sonda 3-cü olur. Milan da eynilə qənaətbəxş çıxış etmir və sezonu 5-ci bitirir.
Gələk Çempion Hellas Veronaya. Bu hadisəni yalnız 2016-cı ildəki Leicester city çempionluğu ilə müqayisə eləmək olar. Belə nağıllar məncə bir də olmayacaq. Zatən Veronanın ilk və tək çempionluğudu. Bu "balaca" klubun çempionluğunda əsas rollar yayda transfer edilən alman Hans Peter briegel və danimarkalı preben elkjaer ilə birlikdə oyunun sistemini onların üzərinə quran baş məşqçi osvaldo Bagnoli olur. Qapıda da garella əfsanələr yaradır, amma sezon sonunda çempion olmaq üçün sağa sola pul xərcləyən (təbii ki, bunda siciliya mafiyasının da rolu böyükdür) Napoliyə keçir. Komandanın əsas qol maşını guiseppe Galderisi olur və ümumilikdə 11 qol vurur. Hellas verona ilk turda maradonalı Napolini 3-1 məğlub edir. Yuventusu ilk dövrədə 2-0, Romanı isə 1-0 la keçirlər. 2ci dövrədə isə hər ikisi ilə heç-heçə edirlər. İnter və milanla isə hər iki dövrədə matçlar heç-heçə bitir. Verona sezon boyunca sadəcə 2 dəfə məğlub olur. 15-ci turda avellinoya 2-1, 25-ci turda Torinoya 1-2. Ki Torino da bu sezonu əla keçirib sonda 2-ci olur. Ümumilikdə verona 30 oyuna (15 qələbə, 13 heç-heçə və 2 məğlubiyyət) 43 xal toplayır. 29 tur lider olurlar. Sadəcə 16-cı turda İnter 1 həftəlik lider olur. O dərəcədə əzmkar oynayırlar. Coppa Italiada isə 4/1-də İnterə uduzurlar. İnter yarımfinalda Milana, milan isə finalda Sampdoriaya məğlub olur.
Bir haşiyəyə də çıxmasam olmaz. Serie a tarixində məhz bu sezon bir ilk gerçəkləşir və bu sezondan sonra bir daha bunu etmirlər. Bura kimi hansı hakimin hansı oyunu idarə edəcəyi 3-5 gün qabaqcadan müəyyən olunurdu. Amma bu mövsüm məhz oyun günü püşk ilə hakimlər təyin edilir. Və Hellas verona çempion olur. Və bir daha bu üsul təkrarlanmır. Və verona kimi "balaca" komandalar bir daha çempion ola bilmir. İf you know, you know.
Son olaraq fantastik mövsümün ilk 5-liyi və bəzi səhnələr:

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

tissot prx | texnologiya

ray ban | sağlamlıq

1984-85 serie a sezonu | idman

red hot chili peppers | musiqi

kodak

beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresi ★ wiki | elm

qeyd:
yazının dörddə biri yazılıb ancaq. bioqrafiyalar tamamlanacaq və hamsının tək-tək hansı işləri ilə filds medalı qazandığı yazılacaq. xəstə olduğum üçün davam edə bilmirəm hələki.

riyaziyyat sahəsində keçirilən ən böyük konfrans. beynəlxalq riyaziyyatçılar birliyi tərəfindən dörd ildən bir keçirilir və açılışı zamanı filds medalı, nevanlinna mükafatı, qauss mükafatı və chern medalları verilir. konfrans 1890-cı illərdə feliks kleyn və georq kantor tərəfindən təklif olunub ancaq ilk dəfə 1897-ci ildə sürixdə keçirilib.



əslinə qalsa daha əvvəl 1893-cü ildə çikaqoda buna bənzər bir konfrans təşkil olunub və adətən bu konfransa sıfırıncı beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresi deyilir.




1897-ci ildən bəri bu konqres müasir riyaziyyatın ən əhəmiyyətli hadisələrindən biridir çünki sırf bu konqres sayəsində son dörd və daha əvvəlki illərdə hansı yeniliklərin olduğunu qavrayırıq.

xüsusilə riyaziyyatın son bir əsrdəki proqressiyasından xəbəri olmayanlar üçün filds medalçıları və onların işləri ən yaxşı qaynaq sayılır. bu başlığı açma səbəbim 1936-cı ildən bəri filds medalı, 1982-ci ildən bəri nevanlinna medalı, 2006-cı ildən bəri qauss mükafatı, 2014-cü ildən bəri isə chern medalı qazanan riyaziyyatçıların bioqrafiyaları və bu mükafatları qazanmalarına səbəb olan riyazi işləri ilə bağlı yazmaqdır.

entrinin çox uzun olacağını əvvəlcədən xəbərdar edim. entri bir neçə qrupa ayrılacaq:

1. filds medalçıları (bioqrafiyaları və daha sonra riyazi işləri)
2. nevanlinna mükafatçıları (bioqrafiyaları və daha sonra riyazi işləri)
3. qauss mükafatçıları (bioqrafiyaları və daha sonra riyazi işləri)
4. chern medalçıları (bioqrafiyaları və daha sonra riyazi işləri)
5. filds medalı haqqında müzakirələr

filds medalçılarının niyə görə filds medalı aldıqları ilə bağlı, məqalələri və bir sözlə riyaziyyatları haqqında oxumaq istəyirsizsə bioqrafiyaları oxumadan keçə bilərsiz.

1. filds medalı (əvvəlcə bütün bioqrafiyalar)

filds medalı hər dörd ildən bir beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresi vasitəsilə yaşı 40-dan çox olmayan, gələcək vəəd edən və bunu öz işləri sübut edən gənc riyaziyyatçılara verilir. filds medalının kimə veriləcəyinə müxtəlif sahələrdə tədqiqat aparan riyaziyyatçılardan ibarət komissiya qərar verir və medalın veriləcəyi şəxsdən başqa konqresə qədər kimin filds medalı qazandığı gizli saxlanılır.

1924-cü ildə torontoda keçirilən riyaziyyatçılar konqresi zamanı ilk dəfə kanadalı riyaziyyatçı john charles fields bu medalın verilməsini tövsiyyə edib və o vaxtlar sadəcə iki riyaziyyatçıya verilməsi istənilib. 1966-cı ildən sonra dörd riyaziyyatçıya verilməsi qərarlaşdırılıb.



1936-cı il filds medalçıları:

lars ahlfors
jesse douglas




lars ahlfors 18 aprel 1907-ci ildə finlandiyada doğulub. atası karl mauritz ahlfors mühəndis olub, anası sieva helander doğuş zamanı vəfat edib. orta təhsilini özəl məktəb olan nya svenska samskolan'da alıb. tarix və idman dərslərinə nifrət etməsi ilə bərabər riyaziyyat ilə məşğul olmadığı sevdiyi üçün məzun olduqdan sonra helsingfors universitetinə qəbul olur. atası özü kimi mühəndis olmasını istəsə belə ahlfors riyaziyyat professoru olacağını deyir. universitetdəki müəllimləri kompleks analiz sahəsinin dahiləri lindelöf və nevanlinna olur. məhz nevanlinna ilə bərabər parisdə apardıqları tədqiqatlardan sonra 1936-cı ildə filds medalı qazanır. ahlfors 1996-cı il 11 oktyabr tarixində amerikada vəfat edir.

jesse douglas 3 iyul 1897-ci ildə amerikada doğulub. orta məktəb vaxtı riyaziyyatı sevdiyi üçün məzun olduqdan sonra new york city college'a daxil olur və 1916-cu ildə bakalavr təhsilini bitirdikdən sonra doktorantura üçün kaliforniya universitetinə qəbul edilir. kasner'in diferensial həndəsə seminarlarından sonra bu sahəyə marağı yaranır və ilk dəfə bu seminarlardan birində plateau problemi haqqında eşidir. 1920-ci ildə dissertasiyasını yazdıqdan sonra bu problem haqqında düşünməyə başlayır və 1927-28 ci illərdə yayımladığı üç məqalə ilə problemi həll edir. məhz bu səbəblə 1936-cı ildə lars ahlfors ilə birlikdə filds medalı qazanır. 1955-ci ildə bakalavr təhsilini aldığı universitetdə professor olaraq çalışdığı vaxt vəfat edir.

1936-cı ildən sonra müharibə səbəbilə 1950-ci ilə qədər filds medalı verilməyib.

1950-ci il filds medalçıları:

laurent schwartz
atle selberg




laurent schwartz 5 mart 1915-ci ildə fransada doğulub və filds medalı qazanan ilk yəhudi əsilli riyaziyyatçıdır. atası məşhur cərrah olub və öz xalası qızı claire debre ilə ailə qurub. claire yəhudi ravvinin qızı olsa belə ateist olduğu üçün bütün uşaqlarını dinlərin təsirindən uzaq böyüdüb. eyni zamanda debre ailəsinin üzvləri dünyaca məşhur insanlar yetişdiriblər. məsələn, laurent'in dayısı robert debre unicef'in qurucusudur, dayısı oğlu michel debré isə 1950-ci illərdə fransanın baş naziri olub. laurent 11 yaşında uşaq iflici olur, bir neçə ay içində sağalır ancaq həyatı boyu fiziki cəhətdən zəif olaraq qalır. dayısının məsləhəti ilə riyaziyyat oxumaq üçün fransanın ən prestijli universiteti olan ecole normale superieur'a qəbul olunur. universitet vaxtı solçu çevrələrdə aktiv fəaliyyət göstərməyə başlayır, 1947-ci ilə qədər troçkist olaraq qalır. məhz bu səbəblə 1950-ci ildə filds medalını almaq üçün amerikaya girişinə icazə verilmir. universiteti bitirdikdən sonra məcburi hərbi xidmətə gedir və qayıtdıqdan sonra 1943-cü ildə doktorantura təhsilini tamamlayır. dünya müharibəsinin ardınca cartan, hadamard kimi məşhur riyaziyyatçılarla çalışır. grothendieck, bruhat, jacquet və belə nə qədər güclü riyaziyyat tələbələrinə müəllimlik edir. 4 iyul 2002-ci ildə doğulduğu şəhər olan parisdə vəfat edir.

atle selberg 14 iyun 1917-ci ildə norveçdə doğulub. şəxsən ən sevdiyim və məncə ən kreativ riyaziyyatçılardan biridir. atası ole selberq oslo universitetində riyaziyyat doktoranturasını tamamlamışdı və məktəblərdə riyaziyyat müəllimi işləyirdi. səkkiz qardaş və bacısı olan atle ailənin ən kiçik uşağı idi. özündən başqa iki qardaşı da riyaziyyatçı olmuşdular. əslinə qalsa atasından çox onun kitabxanasındakı kitablardan riyaziyyatı öyrənməyə başlamışdı. təsadüfi olaraq carl stormer'a aid bir dərs yazısını və ordakı sadə ədədlərlə bağlı bir ardıcıllığı görmüşdü. bunun nə olduğu maraqlı gəldiyi üçün kitabı başdan sona oxuyur və riyaziyyatçı olmağa qərar verir. ortaməktəbin sonlarına doğru selberqə ən maraqlı gələn şey isə ramanujanın məqalələri idi. qardaşının universitetindən bu məqalələri tapıb oxuyurdu və cəmi 17 yaşı var idi. selberq 19 yaşında ilk məqaləsini yayımlamışdı: on some arithmetical identities.

qardaşının köməyi ilə riyaziyyatçı stormer ilə tanış olur. stormer gənc və istedadlı riyaziyyat tələbələrinə dəstək olması ilə məşhurlaşmışdı. selberq bu vaxta qədər beynəlxalq riyaziyyat konqresinə dəvət alan yeganə universitet tələbəsi kimi tarixə düşür. * 1938-ci ildə bu konqresə dəvət edilmişdi ikinci dünya müharibəsi başladığı üçün doktorantura təhsilini yarımçıq qoymalı olmuş və hərbi xidmətə yollanmışdı. hətta müharibə zamanı əsir belə olmuşdu.

1943-cü ildə riman zeta funksiyası ilə bağlı yazdığı məqalə ilə doktorluq ünvanı əldə etmiş, ədədlər nəzəriyyəsinə gətirdiyi yeni ələk metodu və sadə ədədlər teoreminin elementar isbatı sayəsində 1950-ci ildə filds medalı qazanmışdır. selberqin filds medalı almasına səbəb olan işləri onun karyerasının bəlkədə ən sadə hissəsi idi. filds medalından sonra hal-hazırda ədədlər nəzəriyyəsinin əsas vasitəsi olan selberq iz düsturunu kəşf edir. ki bu fikrimcə riyaziyyatın ən kreativ kəşflərindən biridir. iz düsturunun james arthur tərəfindən kommutativ olmayan ümumiləşdirməsi olan arthur-selberq iz düsturu lanqlands proqramını öyrənmək üçün vacib metoddur. selberq iz düsturu eyni zamanda riman zeta funksiyasının sıfırlarının spektral izahı üçün istifadə edilir və connes tərəfindən riman hipotezinə hücum üçün əsas strategiyadır. təbii ki, bütün bunları selberqə borcluyuq. selberq 6 avqust 2007-ci ildə infarkt səbəbilə vəfat edib.

1954-cü il filds medalçıları:

kunihiko kodaira
jean-pierre serre




kunihiko kodaira 16 mart 1915-ci ildə yaponiyada doğulub. atası gon-ichi kənd təsərrüfatı nazirliyində işləyirdi. 1921-ci ildə məktəbə daxil olmuşdu ancaq məktəb dövrü kodaira üçün bərbad keçirdi çünki çox utancaq idi və insanlar arasında danışa bilmirdi. öz deyimi ilə desək məktəb zamanı elə də parlaq şagird deyildi. (məncə kodaira məktəb həyatı ilə bağlı çox təvazökar danışıb. əslinə qalsa o kifayət qədər güclü şagird olub)

on beş yaşlarında atasının almaniyadan gətirdiyi piano ilə tanış olur və bacısı bir musiqiçi olduğu üçün ondan piano dərsləri almağa başlayır. ancaq riyaziyyat istedadı daha irəli çıxır və məktəbi bitirdikdən sonra müəllimi hideo aramata tərəfindən riyaziyyat oxumağa yönləndirilir.

tokio universitetində həm fizika həm də riyaziyyat bakalavr dərəcələrini alır. 1941-ci ildə məzun olana qədər 10 məqalə yayımlayır və həmin il universitetdə işləməyə başlayır. ancaq müharibə və yaponiyaya atılan atom bombaları səbəbilə universitetlər bir müddət bağlanır. müharibədən sonra 1949-cu ildə doktoranturasını tamamlayır, 1955-ci ilə qədər tokio universitetində işləyir və daha sonra amerikaya, prinston universitetinə gəlir. burda kompeks cəbri həndəsə və hodge nəzəriyyəsi üzərində işləyir. bugün kompleks cəbri həndəsənin böyük bir hissəsini ona borcluyuq və bu işləri səbəbilə kodaira 1954 cü ildə filds medalı qazanıb.

həyatı boyu yaponiyada yaşamaq və riyaziyyatdan başqa ən çox musiqi ilə məşğul olmaq istəyən kodaira dünya müharibəsinin bütün bu istəklərini sarsıtdığını yazırdı.

kodaira 1997-ci ildə 26 iyul çox sevdiyi yaponiyada vəfat edir.

jean pierre serre 15 sentyabr 1926-cı ildə fransada doğulub. bunu xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, serre ən gənc filds medalçısıdır. cəmi 27 yaşında filds medalı qazanıb. anası adele diet əczaçı olsa belə riyaziyyata marağı olduğu üçün universitet vaxtı riyaziyyat dərsləri almışdı. montpellier universitetində təhsil alan anası riyaziyyat dərs kitablarını saxlamışdı və riyaziyyatı sevdiyini görən oğluna bu kitabları oxumaq üçün vermişdi. bu kitablar sayəsində 14, 15 yaşlarında serre özbaşına riyazi analizi öyrənir. daha sonra məktəbin davamını oxumaq üçün nimes şəhərinə gedir və burda başqa uşaqlar tərəfindən fiziki təzyiqə məruz qaldığı üçün təkliyə çəkilir və bütünlüklə riyaziyyat ilə məşğul olmağa başlayır. 19 yaşında ecole normale superieure'a daxil olur. təhsil aldığı illərdə məşhur bourbaki qrupunun ən gənc üzvünə çevrilir.

əvvəlcə cəbri topologiyaya maraq duyur. və bu sahədə apardığı araşdırmalar sayəsində 27 yaşında filds medalı qazanır. daha sonra cəbri həndəsəyə yönəlir və grothendieck ilə birgə çalışır. hal-hazırda serre 90 yaşındadır və college de france' da çalışır.

1958-ci il filds medalçıları:

klaus roth
rene thom




klaus roth 29 oktyabr 1925-ci ildə almaniyada doğulub. ortaməktəbi ingiltərədə st pauls məktəbində oxuyur və ardınca kembricdə təhsil alır. şotlandiyada bir məktəbdə yarım il çalışdıqdan sonra yenidən londona qayıdır university college'da tədqiqat aparmağa başlayır. 1955-ci ildə yayımladığı məqalə ilə o zamanın məşhur problemlərindən birini həll edir və bu problemin nəticəsi bugün roth teoremi adlanır. məhz bu səbəblə 1958-ci ildə filds medalı qazanır. bu illər ərzində bir çox universitetində çalışıb. 10 noyabr 2015-ci ildə elə karyerasına ilk başladığı vaxtlardakı çalışdığı məktəbə yaxın yaşadığı yerdə vəfat edir.

rene thom 1923-cü ildə fransada doğulub. müharibə səbəbilə ailəsi tərəfindən qardaşı ilə birgə isveçrəyə göndərilirlər. daha sonra fransaya qayıdır və burda təhsili davam etdirir. ancaq ecole normale superieur'a daxil ola bilmir, uğursuz olur. 1943-cü ildə təkrar universitetə imtahan verir və çox parlaq olmasa belə qəbul olmağı bacarır. 1951-ci ildə henri cartanın müəllimliyi nəzarətində doktoranturasını tamamlayır və dissertasiya işində cobordism nəzəriyyəsinin təməlini qoyur. sırf bu məqaləsi səbəbilə 1958-ci ildə filds medalı qazanır.

bir neçə il sonra grothendieck ilə aralarında xoş olmayan şeylər yaşanıb. deyilənə görə thom grothendieck'in abstrakt anlayışlarını bəyənməyib və riyaziyyatı tərk edib.

rene thom 25 oktyabr 2002-ci ildə elə fransada vəfat edib.

1962-ci il filds medalçıları:

lars hörmander
john milnor




lars hörmander 29 yanvar 1931-ci ildə isveçdə doğulub. atası arman hilding kənd məktəbində müəllim işləyirdi, anası isə öz ailələrində yüksək təhsil ala bilən tək insan idi. lars mühəndis olmaq istəsə belə müəllimləri tərəfindən riyaziyyatçı olmağa həvəsləndirilmişdi. məşhur analizçi riesz sayəsində riyazi analizə maraq duyur və doktoranturasını tamamladıqdan sonra stokholm universitetində diferensial tənliklər üzərində işləyir. hörmander bu işləri nəticəsində 1962-ci ildə filds medalı qazanır. 1987-1990 cı illərdə dünya riyaziyyat birliyinin prezident yardımçısı olaraq çalışan hörmander 2012-ci ildə isveçdə vəfat edib.

john milnor 20 fevral 1931-ci ildə amerikada doğulub. atası joseph milnor general electric company üçün çalışan uğurlu bir mühəndis olub. milnor gənc yaşlarından dahi olduğu sübut edib. 1951-ci ildə prinston universitetinə daxil olub və hələ ikinci kursda düyümlər nəzəriyyəsinin illərdir həll oluna bilməyən problemini həll edib. məqaləsi ralph fox'un tövsiyyəsi ilə annals of mathematics'da yayımlanıb. üstəlik iki dəfə ard-arda məşhur putnam yarışını qazandığı üçün universitetdə ulduza çevrilib. john nash ilə bir müddət yaxın olublar. milnor diferensial həndəsənin qurucusudur. cəmi 7 səhifəlik annals of mathematics'da yayımlanan məqaləsi ilə o 7 kürələrin diferensial struktura malik olduğunu və 7 manifoldlara diffeomorfik olmadığı isbat edib. (bu problem 4-manifoldlar üçün hələ də həll oluna bilməyib) məhz bu isbatına görə milnor 1962-ci ildə filds medalı qazanıb.

milnorun qazandığı tək prestijli medal filds deyil. 2011-ci ildə nobel mükafatının riyaziyyat üçün ekvivalenti olaraq qəbul edilən abel mükafatı ilə təltif olunub. hal-hazırda prinstonda institu of advanced study'da çalışır.

1966-cı il filds medalçıları

michael atiyah
paul joseph cohen
alexandre grothendieck
stephen smale

şəxsən mənim ən sevdiyim filds medalı ili 1966-cı ildir. çünki ən fərqli həyatlara sahib, ən inqilabi işlər görmüş və riyaziyyatın bugünki formasını inşa edən riyaziyyatçılar bu ilin filds medalçılarıdır. və xüsusilə aralarında üçü * m. atiyah, a. grothendieck, s. smale şəxsi ideallarım olublar, onların işləri ilə riyaziyyatı daha da çox sevmişəm






michael atiyah filds medalı qazanan yeganə liviyalı riyaziyyatçıdır. atası edward salim atiyah xristian liviyalı, anası jean levens isə şotlandiyalı idi. atası oxford'da təhsil almışdı, ərəb milliyətçisi idi və israil-fələstin məsələsində qatı fələstin tərəfkeşi idi. atasının ərəb tarixi, siyasəti və s. haqqında kitabları, yaxşı məqalələri var. michael atiyah ingiltərədə doğulmasına baxmayaraq uşaqlığını liviyada keçirib və ordakı fransız məktəbində təhsil alıb. kimyanı daha çox sevməsinə baxmayaraq kimyanın kifayət qədər əzbərləmə bacarığı tələb etdiyini, yaddaşının yaxşı olmaması səbəbilə riyaziyyata yönəldiyini deyir öz bioqrafiyasında. 1947-ci ildə təqaüdlə birlikdə oxforda daxil olur və məzun olduqdan sonra trinity kollecdə hodge'nin nəzarəti altında dissertasiyasını tamamlayır. singer ilə bərabər həm nəzəri fizika həm də saf riyaziyyat üçün vacib olan atiyah-songer indeks teoremini isbat edir.

atiyah 1966-cı ildə filds medalı qazanır. atiyah uzun müddət edward witten'a riyaziyyatı öyrənməsi üçün yardım edib. qarşılığında edward witten'da ona nəzəri fizikanı öyrədib və bu qarşılıqlı iş az qala nəzəri fizika ilə riyaziyyat arasında güclü əlaqə yaradıb. nələr olduğunu yazının filds medalçılarının işləri haqqında olan hissəsində yazacam təbii ki.

atiyah hazırda edinburg universitetində professordur və tədqiqatlarına davam edir.

paul joseph cohen 2 aprel 1934-cü ildə amerikada doğulub. ailəsi polşadan amerikaya köçüb gələn kasıb yəhudi immiqrantlar olub. atası abraham cohen təhsilsiz olub və pul qazana biləcəyi müxtəlif işlərdə işləyib, anası isə dərzi olub. bacısı öz oxuduğu universitetdən cohen üçün kalkulus kitabları alırmış və kitabxanaçılar bu kitabları doqquz yaşında uşağın oxuduğunu öyrənəndə təccüblənirlər. bəli kohenin o vaxt cəmi doqquz yaşı olub. stuyvesant kollecində ortaməktəbi bitirdikdən sonra on altı yaşında brooklyn kollecinə daxil olur. ancaq çikaqo universitetindən gələn təqaüd təklifi ilə brooklyn kollecini heç bir dərəcə almadan tərk edir. çikaqoda tam təqaüd ilə əvvəlcə master sonra isə doktorantura təhsilini tamamlayır. john thompson ilə qurduğu dostluqdan sonra məntiqə yönəlir və davamlılıq problemini həll edir. nəticə olaraq problemin həlli 1966-cı ildə ona filds medalı qazandırır və məntiq sahəsində ilk və yeganə filds medalçısı olaraq tarixə düşür. bu arada john nash ilə aralarında romantik əlaqələr olduğu ilə bağlı dedi qodular var imiş vaxtilə. həqiqətən də nash kohenə heyran olub. təəssüf ki, kohen 2007 ci il 23 mart tarixində amerikada vəfat edib. deyərdim ki, riyaziyyatçılar arasında ən yüksək zəkalı şəxslərdən biridir. riemann hipotezini etdiyi hücumlar uğursuz olsa belə.

gəldik çatdıq bütün zamanların ən ekssentrik, qarmaqarışıq həyata sahib və mənə görə keçən əsrin bir nömrəli beyninə. grothendieck'in siyasi fikirlərini, ekssentrik davranışlarını, son illərini anlamaq üçün gərək ailəsinin keçmişi, yaşadığı çətinlikləri anlayasan.

alexander grothendieck və ya başqa adları ilə shurik shapiro, alexander raddatz, alexander/shurik tanaroff.. atası alexander shapiro 1980-cı ildə novozybkov şəhərində yəhudi ailəsində doğulub. cəmi 15 yaşında anarxist qruplara qoşulub və çar rejiminə qarşı silahlı mübarizəyə başlayıb. 1905-ci ildəki məlum hadisələrdən sonra çar rejimi tərəfindən yoldaşları ilə birlikdə yaxalanıb. shapiro daxil olmaqla hamsına ölüm cəzası verilir və shapiro xaric olmaqla bütün yoldaşları edam edilir. son anda gəncliyi səbəbilə bağışlanılır və on il həbs cəzası verilir. oktyabr inqilabı vaxtı qarışıqlıqdan istifadə edib qaçır və ukraynalı anarxist qruplara qoşulur. bolşeviklərə qarşı mübarizə zamanı yenə həbs olunur və bu dəfə də ölüm hökmü ilə cəzalandırılır. ancaq çətinliklə bolşeviklərin əlindən qaçmağı bacarır. bu vaxt sol qolunu itirsə belə qərbi avropaya qaçmağı bacarır. berlinə yerləşir və soyadını tanaroff olaraq dəyişdirir. berlin küçələrində fotoqraf olaraq işləyir və həmin vaxt özü kimi anarxist alman bir qadın ilə tanış olur: hanka grothendieck. və nəticə olaraq 1928-ci ilin mart ayında alexander grothendieck doğulur. nasistlər hakimiyyətə gəldikdən sonra yəhudi olduğu üçün təhlükənin fərqinə varan tanaroff fransaya - parisə qaçır. anası grothendieck'i alman bir ailəyə buraxıb tanaroff'un yanına köçür və daha sonra hər ikisi birlikdə ispaniya vətəndaş müharibəsinə qatılırlar. ispaniya vətəndaş müharibəsindən sonra yenidən fransaya qayıdırlar və artıq hakimiyyətə gələn nasistlər üçün həm yəhudi həm də anarxist biri başlıca hədəfə çevrilir.

tanaroff 1942-ci ildə həbs edilir və əvvəlcə le vernet düşərgəsinə, sonra isə auschwitz'a göndərilir. burada nasistlər tərəfindən öldürülür. 15 yaşından bəri bütün həyatını ortaya qoyan və bir dəqiqə belə çəkinmədən bütün insanlara azadlıq üçün vuruşan tanaroff vəfat edir.

grothendieck'in anası hanka'nın həyatı eynilə dramatik olur. yazıçı olmaq istəsə belə bütün ümidləri heç olur.

grothendieck alexander raddatz ad, soyadı ilə doğulur. altı il heydorn ailəsi ilə birgə yaşayır və hamburg məktəblərindən birində təhsil alır. ancaq nasistlərin hakimiyyət illəri onun üçün də təhlükəli keçir çünki həm atası yəhudidir həm də valideynlərinin hər ikisi radikal anarxistdir.

anasının fransaya geri qayıtması ilə balaca grothendieck anasına qaytarılır və hər ikisi nasistlər tərəfindən yaxalanıb rieucros düşərgəsinə göndərilirlər. grothendieck'in yəhudi keçmişi gizlədilir və le chambon'da olan məktəblərdən birində oxumağa davam edir.

məktəbi bitirdikdən sonra elə də prestijli olmayan montpellier universitetində riyaziyyat təhsili almağa başlayır. demək olmaz ki, grothendieck'in dahi olduğu dərhal anlaşılır. hətta astronomiya dərsində uğursuz olur və öz-özünə çalışmağa başlayır. məsələn, grothendieck özbaşına lebesque inteqralını kəşf edir ancaq bunun ondan çox əvvəl kəşf edildiyini bilmir. 1948-ci ildə montpellieri tərk edir və parisə gedir. burda məşhur riyaziyyatçılar weil, leray, schwartz və s.-ləri ilə tanış olur. schwartz grothendieck'ə dissertasiya mövzusu kimi həlli olmayan on dörd funksional analiz problemi verir və bir neçə aydan sonra grothendieck bütün bu problemlərin həlli ilə qayıdır. topoloji vektor fəzaları haqqında yazdığı dissertasiya ilə doktorantura dərəcəsi alır 1954-cü ilin əvvəllərində özündən iki yaş böyük cəbri həndəsəçi serre ilə birgə işləməyə başlayır. ilk riemann-roch teoreminin isbatı olur. (bugün bu teorem grothendieck-riemann-roch adlanır)

grothendieck cəbri həndəsəyə maraq duyur və bu sahəni kökündən dəyişdirir. eléments de géométrie algébrique adlı bir neçə seriyalı cəbri həndəsə kitabı yazmağa başlayır. ki bu həmin mövzunun müqəddəs kitabı sayılır hal-hazırda. grothendieck daha çox nəzəriyyə qurucusu kimi tanınır çünki problemləri həll etmək ona maraqlı olmur. halbuki özünün irəli sürdüyü etale kohomologiyası nəzəriyyəsi sayəsində tələbələrindən biri olan deligne məşhur weil hipotezini isbat edir, onun strategiyası ilə faltings mordell hipotezini isbat edir və s.

institut des hautes etudes scientifiques (qısa olaraq ihes) 'da çalışır. 1957-ci ildə yayımladığı tohoku məqaləsi ilə 1966-ci ildə filds medalı qazanır. tohoku məqaləsi riyaziyyat tarixində yazılmış ən vacib bir neçə məqalədən biri hesab olunur və grothendieck'in məqaləni tohoku adlı yapon jurnalında yayımlaması səbəbilə belə adlanır. məqalədə homoloji cəbrin əsası qoyulur, abelian kateqoriyalar anlayışı inşa edilir və s.

1966-ci ildə beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresi rusiyada keçirilir və grothendieck konqresə qatılmaqdan imtina edir. səbəb olaraq isə sovetlərin şərqi avropaya və digər ölkələrə müdaxiləsini göstərir. 1970-ci ildə grothendieck riyaziyyatdan qopur və ekologiyanın qorunması, nüvə silahını qarşı mübarizə kimi müxtəlif hərəkatlar yaradır.

əsas mübarizəsi təbii ki, silah sektoruna qarşı olur. survivre et vivre adlandırdığı hərəkatı başladır. 1973-cü ildə parisi tərk edir və fransanın cənubunda balaca bir kəndə köçür. riyaziyyatı tərk edir, bütün tədqiqatlarını dayandırır və əvəzinə meditasiya ilə bağlı minlərlə səhifəlik yazılar yazır. buddizm ilə maraqlanmağa başlayır ancaq daha da irəli gedir və 1980-ci illərdə bu dəfə də 1990-cı illərin sonlarına doğru böyük dünyəvi hərəkatın başlayacağını, özünün isə bu hərəkata başçılıq edəcəyini iddia edir. istinad olaraq tanrı ilə qarşılaşdığını və yeni dövrün başlamasına az qaldığını yazır. bir çoxları grothendieck'in artıq təmamilə psixoz yaşadığını və səslər eşitdini, halusinasiyalar gördüyünü və s. yazır.

psixiatrik köməyə ehtiyacı olduğu açıq olsa belə bir neçə nəfəri çıxmaqla heç kəs harda yaşadığını belə bilmirdi və insanlarla məktub vasitəsilə əlaqə yaradırdı.

grothendieck'in ihes'dən ayrılma səbəbi institutun fransa ordusunu cüzi maliyyə yardım etməsi olub. eyni zamanda viyetnam müharibəsi zamanı grothendieck bombaların altında gənc riyaziyyatçılara dərs verib, bütün kitabxanasını bu ölkəyə aparıb. təbii ki, ölüm riski ilə üz-üzə qaldığı halda. fikirləşin ki, dərslərdən birində aviasiya zərbələrindən sonra çox az ehtimalla sağ çıxa biləcəyi yerdən canlı olaraq çıxa bilib grothendieck.

bütün medalları, pul mükafatlarını və s. rədd edib. düzdür psixoloji olaraq çox ciddi problemləri olub ancaq hər kəsin edə bilməyəcəyini edib. eynən atası kimi. bütün dünyaya qarşı tək başına mübarizə aparıb.

alexander grothendieck adlı əfsanəni 2014-cü ildə itirdik. təəssüf ki.


ən son gəldik çatdıq dördüncü filds medalçımıza. dediyim kimi 1966-cı il mənə görə ən fərqli insanların filds medalı qazandığı il idi. və bunlardan ən qəribəsi təbii ki stephen smale olub.

stephen smale 15 iyul 1930-cu ildə michigan, amerikada doğulub. ortaməktəb vaxtı ortalama bir şagird olub və ən çox kimyanı sevib. ortalama qiymətlərlə məktəbi bitirdikdən sonra michigan universitetinə fizika oxumaq üçün daxil olub. elementar fizika kurslarında uğursuz olduğu üçün riyaziyyata keçib. nüvə fizikasından f alıb, digər riyaziyyat kurslarından isə yenə c ilə keçməyi bacara bilib. professorlarından birinin tövsiyyə məktubu sayəsində çətinliklə eyni universitetin doktoranturasına daxil ola bilib ancaq yenə də bütün dərslərdən c aldığı, bəzi dərslərdən isə ümumiyyətlə keçə bilmədiyi üçün son dəfə riyaziyyat fakultəsinin dekanı tərəfindən xəbərdarlıq olunub. 1957-ci ildə birtəhər raoul bott'un nəzarəti altında dissertasiyasını müdafiə edib. yəqin ki, heç vaxt heç kəs smale-dən sonrakı uğurlarını gözləməzdi və özünün dediyi kimi filds medalı qazandığı vaxt ailəsi belə inanmamışdı. əvvəlcə smale paradoksunu həll edir və diqqətləri öz üzərinə çevirir. sonra isə braziliyaya yola düşür və bir müddət ipam (instituto nacional de matemática pura e aplicada) adlı institutda çalışır. öz deyimi ilə desək rio çimərliyinin sahillərində məşhur puankare hipotezini ümumiləşdirir və beş və daha böyük ölçülü manifoldlar üçün bu hipotezi isbat edir. istifadə etdiyi metod haqqında bir neçə yüz səhifəlik məqalə yazır. bu topologiyada həqiqi mənada inqilab idi. təsəvvür edin o illərdə bütün riyaziyyatçılar orqazm yaşayırdı. 1962-ci ildə isbatı yayımladıqdan sonra 1966-cı ildə dərhal filds medalı qazandı. hal-hazırda bir çox universitetin fəxri professorudur və filds medalını çıxmaqla onlarla müxtəlif prestijli mükafatlar qazanıb.

təkrar qeyd etdiyim kimi 1966-cı il çox fərqli il olub. əvvəlcə atiyah. liviyada doğulan və çox fərqli ailə keçmişinə sahib dahi riyaziyyatçı. sonra paul cohen. yenə çox ekssentrik və uber dahi riyaziyyatçı, riman hipotezi ilə bağlı tədqiqatları, məntiq sahəsində tədqiqatları və s. daha sonra grothendieck. yenə gördüyümüz kimi tamam fərqli bir həyat. ən güclü ssenaristin belə düşünə bilməyəcəyi həyatı yaşamış ata və ana, grothendieck'in öz uşaqlığı, sonrası. və nəhayət stephen smale. nə orta məktəbdə nə də universitetdə fərqlənməyən və deyərdim ki, normal bir akademik karyerası belə olacağına inamın olmadığı şəxsin bir neçə ildə topologiyanı dəyişdirməsi.

1970-ci il filds medalçıları:

alan baker
heisuke hironaka
john g. thompson
sergei novikov






alan baker 19 avqust 1939-cu ildə ingiltərədə doğulub. stratford grammar məktəbində təhsil alıb və ardınca 1961-ci ildə dövlət təqaüdü ilə university college london'da bakalavr təhsilini başa vurub. trinity kollecə qəbul olduqdan sonra məqalələr yayımlamağa başlayıb və təkcə dissertasiya işinə qədər səkkiz məqalə yayımlayıb. 1964-68 ci illərdə kembric universitetində çalışdığı vaxtlarda diophantine tənlikləri üzərində apardığı tədqiqatları səbəbilə 1970-ci ildə filds medalına layiq görülüb. hal-hazırda kembricdə professor olaraq çalışmağa davam edir.

heisuke hironaka 9 aprel 1931-ci ildə yaponiyada doğulub. atası tekstil fabrikində işləyirdi. bu işi sevməsə belə atası erkən öldüyü üçün və ailənin maddi sıxıntıları olduğu üçün bu işə başlamışdı. heisuke yamagucha qəsəbəsində böyümüşdü və bu qəsəbə hirosima yaxınlığında yerləşirdi. böyük şans səbəbilə qəsəbə radiasiyadan təsirlənməmişdi. əvvəlcə piano ilə məşğul olmağa başlamışdı və musiqiçi olmaq istəyirdi. heisuke daha sonra təsadüfi riyaziyyat kursuna qatılmışdı və riyaziyyatı sevdiyini kəşf etdikdən sonra təhsil almaq üçün hirosima universitetinə müraciət etmişdi. ancaq imtahanlardan uğursuz olduğu üçün növbəti il özünü yenidən yoxlamışdı və bu dəfə fizika fakultəsinə qəbul ola bilmişdi. fizikanı sevməsinə baxmayaraq üçüncü ilində ixtisasını riyaziyyata dəyişdirmişdi və ancaq riyaziyyat dərslərinə girirdi. 1956-cı ildə cəbri həndəsənin qurucularından olan oskar zariski kyoto universitetinə səyahət etdiyi vaxt gənc tələbə heisuke zariskiyə öz tədqiqatını açıqlayır. və nəticə etibarilə zariski bu gənc tədqiqatçını harvarda dəvət edir.

daha sonra heisuke amerikaya gəlir və burda zariskinin nəzarəti altında dissertasiyasını yazır. grothendieck ilə qurduqları dostluq nəticəsində grothendieck onu parisə dəvət edir və birlikdə çalışırlar. 1970-ci ildə heisuke filds medalı qazanır. hal-hazırda kyoto universitetində çalışmağa davam edir.

john g. thompson 13 oktyabr 1932-ci ildə amerikada doğulub. 1959-cu ildə yale universitetində doktoranturasını tamamladıqdan sonra tədqiqata başlayır. dissertasiyasında uzun illərdir həll oluna bilməyən və qruplar nəzəriyyəsinin vacib problemlərindən birini isbat edir. 1970-ci ildə kembric universitetində professor olur və elə həmin il filds medalı qazanır.

filds medalı ilə yanaşı thompson 2008-ci ildə abel mükafatını qazanıb.

sergei novikov 20 mart 1938-ci ildə rusiyada doğulub. atası petr novikov və anası lydmila keldysh riyaziyyatçı olub. qohumları mstislav keldysh sovet elmlər akademiyasının rəhbəri olub. hələ 13-14 yaşlarından müxtəlif olimpiadalara qatılan sergei riyaziyyat mühitində böyümüşdü. on yeddi yaşında moskva universitetinin fizika-riyaziyyat fakultəsinə qəbul olmuşdu və artıq ikinci ilində tədqiqat sahəsini seçməli idi. novikov cəbri topologiyanı seçir. sovet riyaziyyatı əsasən riyazi analiz üzərində qurulduğu üçün topologiyaya çox az maraq ayrılırdı və çox az riyaziyyatçı bu sahələr üzərində tədqiqat aparmaq üçün novikova bələdçilik edə bilərdi. bu səbəblə novikov özbaşına təhsil almağa başladı və frank adams, rene thom kimi topoloqların məqalələrini oxuyurdu. 1961-ci ildə keçirilən topologiya konfransında bir çox qərbli riyaziyyatçılar sovetlərə ziyarət etmişdi və novikov bu sayədə hirzebruch, smale, milnor kimi riyaziyyatçılarla təmas qura bilmişdi.

yayımladığı ilk məqaləsində manifoldları sinifləndirmə problemlərindən birini həll edir və bu məqalə ilə 1964-cü ildə doktorluq dərəcəsi alır. novikov müxtəlif problemlər üçün etdiyi isbatlar səbəbilə 1970-ci ildə filds medalı qazandı. bu vaxt o həm də özünün novikov hipotezini riyaziyyatçılara tanıtmışdı - ki bu hal-hazırda yüksək ölçülü manifold topologiyasının ən ciddi, mərkəzi problemlərindən biridir.

1974-cü il filds medalçıları:

enrico bombieri
david mumford




enrico bombieri 26 noyabr 1940-cı ildə italiyada doğulub. uşaq yaşlarından riyaziyyata olan marağı səbəbilə hələ 13 yaşında ədədlər nəzəriyyəsinə aid ali kitablar oxumağa başlayıb. milanda təhsilini bitirdikdən sonra kembric trinity kollecdə doktorluq dərəcəsi alır. 1974-cü ildə kanadada keçirilən beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresində filds medalı qazanır. bombierinin əsas işi bugün bombieri-vinoqradov adı ilə bilinən və sadə ədədlərin paylanması ilə bağlı teoreminin isbatıdır. həm bombieri həm də vinoqradov eyni teoremi fərqli zamanlarda və bir-birlərindən xəbərsiz isbat ediblər. 1996-cı ildə amerika elmlər akademiyasına üzv seçilən bombieri hazırda amerika birləşmiş ştatlarında yaşayır və irəli araşdırmalar institutunda çalışır.

david mumford 11 iyun 1937-ci ildə ingiltərədə doğulub. atası birləşmiş millətlər təşkilatı üçün işləyirdi. ingiltərədəki orta məktəbi bitirəndən sonra harvard universitetinə qəbul olur və amerikaya yola düşür. zariskinin təsirilə cəbri həndəsə ilə maraqlanır. harvard universitetində təhsilinin ardınca elə həmin universitetdə çalışır və 1981-84 cü illər arasında harvard riyaziyyat fakultəsinin rəhbəri olur. 1974-cü ildə filds medalı alır. buna əsas səbəb cəbri səthlərlə bağlı araşdırmaları idi.

1978-ci il filds medalçıları:

pierre deligne
charles fefferman
daniel quillen
grigori margulis






pierre deligne 3 oktyabr 1944-cü ildə belçikada doğulub. şəxsi fikrimcə gələcəkdə riman hipotezinin hər hansı bir isbatı olsa böyük ehtimalla strategiyası delignenin monodromy anlayışına əsaslanacaq. necə, nə olduğunu yazının riyaziyyat hissəsində açıqlayacam. etterbeek'da doğulan deligne məktəbi bitirdikdən sonra bruksel free university'da təhsil alır, daha sonra grothendieck'in müəllimliyi ilə dissertasiyasını müdafiə edir. yazının grothendieck hissəsində qeyd etdiyim kimi ilk dəfə grothendieck etale kohomologiyası fikrini irəli sürür və deligne bu kohomologiyadan istifadə edərək weil hipotezini isbat edir. bu hipotezin isbatı özü bəs edir ki, deligne 1978-ci ildə filds medalı qazansın.

deligne hazırda irəli araşdırmalar institutunda çalışır. 2013-cü ildə filds medalı ilə yanaşı abel mükafatını da qazanıb.

charles fefferman 18 aprel 1944-cü ildə amerikada doğulub. fefferman gənc dahilərdəndir və amerikada bu vaxta qədər 22 yaşında tam professor ünvanı qazanmış yeganə riyaziyyatçıdır. yəhudi əsilli charles'in atası arthur fefferman iqtisadçı idi, riyazi bacarıqları yaxşı idi. anası isə riyaziyyatdan nifrət edirdi. charles özü 15 yaşında artıq maryland universitetinin ikinci kursunda oxuyurdu və ilk məqaləsini yazmışdı. fefferman fourier və harmonik analiz sahələrində apardığı araşdırmalarla 1978-ci ildə filds medalı alıb. hazırda çikaqo universitetində tədqiqatına davam edir.

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

razor ★ wiki | oyun

Need for speed most wanted-in antoqonisti.
https://i.imgur.com/V0HbJbe.jpg
əsl adı clarence callahan-dır. rockport city-nin məşhur küçə yarışçılarından biridir. maşını ford mustang gt-dir.
oyunun baş qəhrəman bir neçə yarışda qalib gəldikdən sonra razor ona bir duel təklif edir. belə ki, yarışda qalib gələn tərəf məğlub olanın maşınını alacaq. ancaq yarışdan əvvəl hiyləyə əl atır və bmw m3 gtr-in mühərrikini xarab edərək qalib gəlir. Yarışdan sonra əraziyə polislər gəldiyi üçün hər kəs qaçır. Baş qəhrəman isə maşınsız qaldığı üçün tutulur və bir müddət həbsdə qalır.
baş qəhrəmanın yoxluğunda razor, m3 gtr ilə şəhərin ən məşhur yarışçılarına qalib gəlir və qara siyahının 1-ci pilləsinə yüksəlir. Baş qəhrəman bütün yarışçılara qalib gəldikdən sonra yenidən razor ilə qarşılaşır və bu dəfə qalib gəlir. Ancaq razor maşını qaytarmaq istəmir. Buna görə mia townsend ona hücum edir və mia-nın polis olduğu ortaya çıxır. Baş qəhrəman m3 gtr ilə polisdən qaçmağa başlayır. Razor isə həbs olunur.

davide moscardelli | idman